Bütindünýä çybyn güni

20-nji awgust Bütindünýä çybynlar güni, adamlara çybynlaryň kesel ýokaşmagynyň esasy ugurlaryndan biridigini ýatladýan gün.

1897-nji ýylyň 20-nji awgustynda Iňlis mikrobiology we lukmany Ronald Ross (1857-1932) öz laboratoriýasynda çybynlaryň ysytma wektorydygyny ýüze çykardy we gyzzyrma keseliniň öňüni almagyň täsirli usulyny görkezdi: çybyn dişlemekden uzak duruň.Şondan bäri gyzzyrma we çybyn bilen baglanyşykly beýleki keseller barada jemgyýetçiligiň habardarlygyny ýokarlandyrmak üçin her ýyl 20-nji awgustda Bütindünýä çybynlar güni bellenilip geçilýär.

Çybyn dişlemeginden döreýän esasy ýokanç keseller haýsylar?

01 Gyzzyrma

Gyzzyrma, gyzzyrma parazitleriniň Anofel çybynlaryny dişlemegi ýa-da gyzzyrma göterijiniň ganynyň üsti bilen ýokaşmagy sebäpli döreýän mör-möjeklerden ýokaşma.Kesel esasan yzygiderli hüjümler hökmünde ýüze çykýar, tutuş bedeniň sowuklamagy, gyzzyrma, giperhidroz, uzak wagtlap dowam edýän hüjümler ganazlyga we dalagyň ulalmagyna sebäp bolup biler.

Gyzzyrma keseliniň dünýäde ýaýramagy ýokary bolmagynda galýar, dünýä ilatynyň takmynan 40 göterimi gyzzyrma-endemiki sebitlerde ýaşaýar.Gyzzyrma Afrika yklymynda iň agyr kesel bolup galýar, gyzzyrma-endemiki sebitlerde takmynan 500 million adam ýaşaýar, olaryň 90 göterimi yklymda we her ýyl bu keselden 2 milliondan gowrak adam ölýär.Günorta-gündogar we merkezi Aziýa hem gyzzyrma endemiki sebitlerdir.Gyzzyrma henizem Merkezi we Günorta Amerikada endemikdir.

Gyzzyrma çalt synagy roduction

Gyzzyrma Pf Antigen çalt synag, adam gan nusgalarynda Plazmodium falciparum (Pf) aýratyn belogy, histidine baý belok II (pHRP-II) hil taýdan kesgitlemek üçin ulanylýan gapdal akymly hromatografiýa immunoassaýdyr.Enjam barlag synagy we plazmodium ýokançlygyny anyklamak üçin kömekçi hökmünde ulanmak üçin niýetlenendir.Gyzzyrma Pf Antigenini ulanyp çalt synag edilýän islendik reaktiw nusga, alternatiw synag usullary we kliniki tapyndylar arkaly tassyklanmalydyr.

Gyzzyrma çalt synag önümleri maslahat berilýär:

02 Filariaz

Filariaz, filariazyň adam limfa dokumalaryny, subkutan dokumalaryny ýa-da seroz boşlugyny parazitleýän parazit keselidir.Olaryň arasynda Malaý filariaz, Bancroft filariaz we limfa filariaz çybynlar bilen ýakyn baglanyşyklydyr.Kesel gan sorýan mör-möjekler arkaly ýokaşýar.Filariazyň alamatlary we alamatlary filariazyň ýerleşýän ýerine görä üýtgeýär.Irki etap esasan lenfangit we lenfadenitdir, giçki döwür bolsa limfa päsgelçiliginiň netijesinde ýüze çykýan alamatlar we alamatlardyr.Çalt synag esasan gan ýa-da deri dokumalarynda mikrofilariýanyň tapylmagyna esaslanýar.Serologiki gözden geçirmek: zarddaky filarial antikorlary we antigenleri ýüze çykarmak.

Filarial çalt synag bilen tanyşlyk:

Filarial Çalt anyklaýyş synagy, ganyň nusgasyndaky belli bir antikorlary ýa-da antigenleri anyklamak arkaly 10 minutyň içinde filarial ýokançlygy anyklap bilýän immunohromatografiýa ýörelgesine esaslanýan synagdyr.Adaty mikrofilariýa mikroskopiýasy bilen deňeşdirilende, filariýany çalt anyklamak aşakdaky artykmaçlyklara eýedir:

1. Gan ýygnamak wagty bilen çäklenmeýär we gije gan nusgalaryny ýygnamak zerurlygy bolmazdan islendik wagtda synag edilip bilner.

2. Çylşyrymly enjamlara we hünärmenlere mätäç däl, diňe synag kartasyna gan taşlaň we netijä baha bermek üçin reňk zolagynyň bardygyny ýa-da ýokdugyny synlaň.

3. Beýleki parazit ýokançlyklarynyň päsgelçiliksiz, dürli filarial ýokançlyklary takyk tapawutlandyryp biler we ýokanç derejesine we derejesine baha berip biler.

4. Köpçülikleýin barlag we ýaýramagyna gözegçilik etmek, şeýle hem öňüni alyş himiýa terapiýasynyň täsirine baha bermek üçin ulanylyp bilner.

Filariaz çalt synag önümleri maslahat berilýär:

03 Deng

Denge gyzzyrmasy, Deng wirusy sebäpli dörän we Aedes çybynynyň dişlenmegi bilen geçýän ýiti mör-möjeklerden ýokanç keseldir.Ectokanç kesel esasan tropiki we subtropiki sebitlerde, esasanam Günorta-Gündogar Aziýada, Günbatar Pacificuwaş umman sebitinde, Amerikada, gündogar Ortaýer deňzinde we Afrikada agdyklyk edýär.

Denge gyzzyrmasynyň esasy alamatlary duýdansyz ýokary gyzzyrma, “üç agyry” (kelle agyry, göz agyry, umumy myşsa we süňk agyrylary), “üç gyzyl sindrom” (ýüzüň, boýnuň we döşüň gyzmagy) we dökülme (çişme dökülmesi ýa-da ekstremitlerde we magistralda ýa-da kellede we ýüzde gan dökülmesi.ABŞ-nyň Kesellere gözegçilik merkezleriniň (CDC) web sahypasyna görä, "COVID-19-a sebäp bolýan dengiz wirusy we şuňa meňzeş alamatlar ir ýüze çykyp biler".

Denge gyzzyrmasy tomusda we güýzde ýüze çykýar we adatça Aedes çybynlaryny köpeltmek möwsümi bolan Demirgazyk isarym Şarda her ýyl maý aýyndan noýabr aýyna çenli ýaýraýar.Şeýle-de bolsa, soňky ýyllarda global ýylylyk köp tropiki we subtropiki ýurtlary dengiz wirusynyň ir we giň ýaýramagy howpuna saldy.

Dengiň çalt synagy bilen tanyşlyk:

Deng IgG / IgM Çalt analiz, adam seriýasynda, plazmada ýa-da tutuş ganda dengiz wirusy IgG / IgM antikorlaryny hil taýdan kesgitlemek üçin ulanylýan gapdal akymly hromatografiýa immunoassaýdyr.

Synag materialy

1. Synag proseduralary we synag netijelerini düşündirmek, serumda, plazmada ýa-da tutuş ganda dengiz wirusyna antikorlaryň bardygyny barlamak üçin aýratyn dersler barlanylanda ýakyndan berjaý edilmelidir.Bu prosesi ýerine ýetirmezlik nädogry netijeleri berip biler.

2. Dengiň IgG / IgM kombinasiýasyny çalt kesgitlemek, adam seriýasynda, plazmada ýa-da tutuş ganda dengiz wirusynyň antikorlaryny ýokary hilli kesgitlemek bilen çäklenýär.Synag zolagynyň güýji bilen nusgadaky antikor titriniň arasynda çyzykly baglanyşyk ýokdy.

3. Çalt dengiz IgG / IgM kombinasiýa synagy başlangyç we ikinji derejeli ýokançlyklary tapawutlandyrmak üçin ulanylyp bilinmez.Synag deng serotipi barada maglumat bermeýär.

4. Beýleki flawiviruslar bilen serologiki kesişme (meselem, ýapon ensefaliti, Günbatar Nil, sary gyzzyrma we ş.m.) adaty zat, şonuň üçin bu wiruslara ýokaşan hassalar bu synag arkaly belli bir derejede reaktiwligi görkezip bilerler.

5. Aýry-aýry derslerdäki negatiw ýa-da reaktiw däl netijeler, ýüze çykarylýan deng wirusynyň antikorlaryny görkezmeýär.Şeýle-de bolsa, negatiw ýa-da reaktiw däl synag netijeleri, wirus wirusynyň ýokaşmagy ýa-da ýokaşmagy mümkinçiligini aradan aýyrmaýar.

6. Eger nusgada bar bolan dengiz wirusy antikorlarynyň sany ýüze çykaryş çyzygynyň aşagynda bolsa ýa-da nusganyň ýygnanan kesel döwründe ýüze çykarylýan antikor ýok bolsa, negatiw ýa-da reaktiw däl netije bolup biler.Şonuň üçin kliniki ýüze çykmalar ýokançlygy ýa-da ýokaşmagy güýçli görkezýän bolsa, yzygiderli synaglar ýa-da antigen synaglary ýa-da PCR synag usullary ýaly alternatiw synaglar maslahat berilýär.

7. Alamatlar dowam etse, dengiz üçin birleşdirilen IgG / IgM çalt synagynyň negatiw ýa-da jogap bermeýän netijelerine garamazdan, näsaga birnäçe günden soň täzeden başlamagy ýa-da alternatiw synag enjamlary bilen synag edilmegi maslahat berilýär.

8. Geterofil antikorlarynyň ýa-da revmatoid faktorlarynyň adatdan daşary ýokary titrini öz içine alýan käbir nusgalar garaşylýan netijelere täsir edip biler.

9. Bu synagda alnan netijeleri diňe beýleki anyklaýyş amallary we kliniki netijeler bilen bilelikde düşündirip bolar.

Dengiň çalt synag önümleri maslahat berilýär:

Ulanmakgaýyk-bio çalt anyklaýyş synaglaryýokaşan adamlary wagtynda ýüze çykarmak we bejermek üçin bu zyýanly parazit kesellerine gözegçilik etmek we ýok etmek üçin anyklaýyş netijeliligini we takyklygyny ýokarlandyryp biler.

gaýyk-bio çalt synag önümleri keseli çalt we takyk kesgitlemäge mümkinçilik berýär.